SÖZCÜKTE ANLAM
1. GERÇEK ANLAM
A. TEMEL (İLK) ANLAM
Bir kelimenin akla gelen ilk anlamıdır. Temel anlam sözlükte
ilk sıralarda yer alır; kelimenin en yaygın anlamıdır.
Örnek:
Çok kitap okumaktan gözlerim kanlanmıştı.
Soğuk ve yağışlı
havalar, yaşamı zorlaştırıyor.
Biraz sonra toprak bir yola girdik.
B. YAN ANLAM
Bir kelimenin temel anlamına bağlı olarak, zamanla
kazandığı yeni anlama “yan anlam” denir.
Örnek:
Masanın gözü
Dağın eteği
Geminin burnu
Derenin ağzı
NOT: Temel
anlam ile yan anlam arasında mutlaka bir ilgi, bir anlam bağı olmak zorundadır.
NOT: Temel anlamlı
sözcükler de gerçek anlamlıdır, mecaz anlamlı değildir.
2. MECAZ ANLAM
Sözcüklerin gerçek anlamlarından uzaklaşarak farklı
bir şekilde kullanılmasıyla kazandığı yeni anlama "mecazi anlam"
denir.
Örnek:
Konuşmacı, gürültüden, konuşmasını yarıda kesti.
Olaylara
değişik gözlerle bakmasını bilmeliyiz.
İki kardeş koyu
bir sohbete dalmıştı.
3. TERİM ANLAM
Bir kelimenin bilim, sanat, spor veya mesleğe özgü
kavramlar karşılığında kazandığı anlama terim anlamı denir.
Matematik:
Doğal
sayılar, kare, polinom…
Tiyatro:
Sahne,
perde, kostüm…
Müzik:
Nota,
akort, sol anahtarı…
Resim:
Portre,
palet, tuval…
Coğrafya:
Meridyen,
ölçek, izohips, Dünya, boğaz…
Futbol:
Taç,
faul, gol…
NOT:
Sözcükler
cümle içinde kullanılışlarına göre terim anlamlarını kaybederler.
· Tamamlanmış
cümlelerin sonuna nokta konur. ( Terim
anlamlı)
· Artık
bu işe bir nokta koymanın zamanı geldi.(Mecaz Anlam)
· İzlediğimiz
oyun iki perdelikti.( Terim
Anlamlı)
· Annem
odamın perdelerini yıkadı.(Gerçek
Anlamlı)
