SÖZCÜKLER ARASI ANLAM İLİŞKİLERİ
EŞ ANLAMLI (ANLAMDAŞ) SÖZCÜKLER
Yazılışları ve okunuşları farklı olsa da anlamları
aynı olan kelimelerdir. Bu tür kelimeler birbirinin yerine kullanılabilir. Eş
anlamlılar çoğunlukla Türkçe kelimeler ile yabancı dillerden dilimize girmiş
kelimeler arasındadır.
Örnek:
·
görev
– vazife
·
yaşlı
– ihtiyar
·
cevap
– yanıt
·
tören
– merasim
·
kötü
– fena
·
kafa
– baş
·
lugat
– sözlük
· ayrım – fark
YAKIN ANLAMLI SÖZCÜKLER
Eşanlamlı gibi görünseler de aralarında anlam
ayrıntıları bulunan kelimelere “yakın anlamlı kelimeler” denir.
Örnek:
·
doğru – dürüst
·
donmak – üşümek
·
eş – dost – ahbap – arkadaş
·
gece – karanlık
·
grup – küme
·
hısım – akraba
·
istemek – dilemek – arzu etmek
·
kaçmak – sıvışmak
·
kavga – savaş
ZIT ANLAMLI SÖZCÜKLER
Anlam bakımından birbiriyle çelişen kelimelere zıt
anlamlı kelimeler denir. Türkçede her kelimenin eş anlamlısı veya zıt anlamlısı
yoktur.
Örnek:
·
güzel – çirkin
·
ince – kalın
·
ağlamak – gülmek
·
inmek – çıkmak
·
soğuk - sıcak
·
sık - seyrek
·
iyimser - kötümser
·
sağ - sol
·
zengin - fakir
NOT: Sözcüklerin zıt anlamlarıyla olumsuz
biçimleri birbirine karıştırılmamalıdır. Sözcüklerin olumsuz biçimleri -ma, -me
mastar ekleriyle yapılır.
Örneğin ''inmek''
sözcüğünün zıt ablamı ''çıkmak''; olumsuzu ise '' inmemek''tir.
EŞ SESLİ (SESTEŞ) SÖZCÜKLER
Yazım ve telaffuz aynıdır; ancak farklı anlamlara sahip kelimeler için sesteş sözcükler (eş anlamlı) denir. Birbiriyle ilişkisi olmayan ayrı kelimelerdir. Sadece aynı seslerden oluşurlar.
Örnek:
Aç, alay, bin, ay, atlet, at, bel, boğaz, çay, cilt, bağ, diz, dil, dolu, ekmek, hayır, güç, koca, kazan…
- Okulumuzda güzel bir kütüphane var
Ankara'ya sabaha karşı vardı.
- Top oynarken sağ ayağını incitmiş Babam
Şükürler olsun annem de babam da sağ
