SÖZ SANATLARI
1. Abartma (Mübalağa)
Bir şeyin, bir olayın veya bir durumun özelliklerini
olduğundan büyük veya küçük göstermeye abartı denir.
Örnek:
· Kardeşimi görünce dünyalar benim olmuştu.
· Çocuk
oyuncak alınmadığı için kıyameti kopardı.
· Sinemada
gülmekten öldük.
· Çantayı
taşımaktan kolum koptu.
2. Benzetme (Teşbih)
Bir kelimenin etkisini arttırmak ve ifadesini
yoğunlaştırmak için buna benzetme denir. Bu edebi araç, daha zayıf bir öğeyi
daha güçlü bir öğeyle karşılaştırmayı, bunların farklı ama bağlantılı
özelliklerinden yararlanmayı içerir.
Kapsamlı bir benzetme oluşturmak için dikkate alınması
gereken dört temel bileşen vardır:
Benzeyen: Zayıf
unsur.
Benzetilen: Kuvvetli
unsur.
Benzetme yönü: İki
unsur arasındaki benzetme sebebi.
Benzetme edatı: Benzetmede
kullanılan “gibi, kadar” edatlarıdır.
Örnek:
· Saçları
altın gibi parlıyordu.
· Gözleri
çalışmaktan kan çanağına dönmüştü.
· Deniz
gibi gözleri vardı.
· Kutu
kadar bir dairede otururlar.
3. Kişileştirme (Teşhis)
İnsan özelliklerini insan olmayan varlıklara atfetme
eylemi, kişileştirme olarak bilinir. Bu sanatsal teknik, tipik olarak
insanlarla ilişkilendirilen özelliklerin hayvanlara, bitkilere ve diğer
canlılara aşılanmasını içerir. Bunu yaparak, ifade daha büyüleyici hale gelir
ve duygular daha etkili bir şekilde aktarılır.
Örnek:
· En
güzel türküyü bir kurşun söyler.
· Durgunca
bir deniz sahilleri öper
· Çiçekler,
rüzgârla dans ediyor.
· Dönmeyen
yolculara ağlayan yaslı yollar
4. Konuşturma (İntak)
İnsan dışındaki varlıkları konuşturma, onların
ağzından konuşma sanatına konuşturma (intak) denir.
Konuşturma, çoğunlukla kişileştirme sanatı ile
birlikte yapılır. Kişileştirme ile insan özelliği kazandırılan varlıklar,
konuşturulduğu zaman konuşturma sanatı yapılmış olur.
Örnek:
· Aslan
kral ormandaki hayvanlara kendine karşı gelmemelerini söylüyordu.
· Tilki:
“Karga kardeş, ne kadar da güzel sesin var.” diye seslendi.
· Rüzgar
söylüyor şimdi aklından geçenleri.
· “Yıldızlar
sönsün!” diyerek bağırdı karanlıktan sümbül.
5. Karşıtlık (Tezat)
Birbirine karşıt olan durum, kavram ve fikirlerin birlikte
kullanılmasına karşıtlık (zıtlık) denir.
Örnek:
·
Ağlarım hatıra geldikçe gülüştüklerimiz.
· İçimde
kar donar, buzlar tutuşur,
Yağan ateş midir, kar mıdır bilmem.
· Sana
çirkin dediler, düşmanı oldum güzelin.
· Karlar
etrafı bembeyaz bir karanlığa gömdü.
