NUTUK (SÖYLEV)
Bir topluluk önünde belirli bir konuda yapılan etkili
ve inandırıcı konuşmalara söylev (nutuk) denir.
Özellikleri:
· Herkes
tarafından bilinen bir şahsiyetin toplumun genelini ilgilendiren bir konuda
insanları coşturmak amacıyla yapılan konuşmaya hitabet
(söylev) denir.
· Bir
düşünce ve inancı savunmak amacıyla yazılır.
· Amaç
savunulan görüşü bir topluluğa aşılamaktır.
· Son
derece etkileyici bir üslup kullanılır.
· Açıklama,
tartışma, kanıtlama gibi anlatım biçimlerinden yararlanılır.
·
Örnekleme, tanımlama, benzetme ve tanık
gösterme düşünceyi geliştirme yollarından yararlanılır.
·
Dilin alıcıyı
harekete geçirme işlevi ile heyecana bağlı işlevi birlikte
kullanılır.
·
Dinleyicilerin zevk, kültür
düzeyleri ve gereksinimleri konuşmacı tarafından dikkate alınır.
· Söylevler;
askeri, siyasi, dini, ilmi, hukuki söylevler gibi türlere ayrılır.
Dünya Edebiyatında Söylev
· Bu
türün ilk söyleyenleri Yunan edebiyatında ortaya çıkmıştır.
· Son
derece güçlü konuşmacıların ortaya çıktığı bu dönem dikkat çekici eserlere
sahiptir.
· Yunan
edebiyatında Demosthenes (Kata Philoppo),
· Latin
edebiyatında Cicero (Verem),
· Fransız
edebiyatında Bousset, Mirabeau Danton, Robespierre, öneli söylev
yazarlarıdır.
Türk Edebiyatında Söylev
· Edebiyatımızda
Kök Türk Kitabeleri söylev türünün ilk örnekleridir.
· Söylev
türü Türk edebiyatında II. Meşrutiyet Dönemi’nden sonra gelişmeye
başlamıştır.
· Rıza
Tevfik Bölükbaşı, Ömer Naci, Selim Sırrı Tarcan, Mehmet Âkif
Ersoy konuşmalarıyla ilgi çeken kültür ve siyaset adamları olmuşlardır.
· Cumhuriyet
Dönemi’nde Mustafa Kemal Atatürk’ten başka Behçet Kemal Çağlar,
Halide Edip Adıvar, Necip Fazıl Kısakürek, Mehmet Emin Yurdakul, Ruşen Eşref
Ünaydın… gibi isimler geniş kitlelere yaptıkları konuşmalarıyla
tanınmışlardır.
Önemli Söylev Örnekleri
Kök Türk Kitabeleri, Bilge Kağan
Kitabesi
· Türk
edebiyatının ilk yazılı kaynağı ve söylev türünün de ilk örneğidir.
· Bilge
Kağan bu metinde halkına ve beylerine son derece etkili bir üslupla
seslenmektedir.
· Bu
eserde Bilge Kağan, Türk halkını Çinlilerin esaretinden kurtararak nasıl
özgürleştirdiğini anlatır.
· Eserde
Bilge Kağan son derece etkili bir anlatım gücüne sahiptir.
· Eser
yöneticilerin millete karşı sorumlulukları açısından hesap verdiği metinlerdir.
· Orhun
Yazıtları II. Kök Türk (Kutluk) Devleti Dönemi’nde dikilmiştir.
· 38
harfli Kök Türk alfabesiyle yazılmıştır.
· 724
Vezir Tonyukuk, 732 Kül Tigin ve 735 Bilge Kağan adına dikilen bu abideler üç
dikili taştan oluşur.
Alparslan’ın Malazgirt Meydan
Muharebesi’ndeki Nutku
· Büyük
Selçuklu Devleti hükümdarı Alparslan tarafından 26 Ağustos 1071 tarihinde
yapılan bu nutuk, Türk tarihinin yeni bir yol almasını sağlayan olayların
başlangıcıdır.
· Türk-İslam
tarihinin önemli zaferlerinden biri olan Malazgirt Meydan Muharebesi ile
Anadolu’nun kapılarını Türklere açan Alparslan, bu önemli zaferin baş
mimarıdır.
· Malazgirt
Meydan Muharebesi’nde Sultan Alparslan, savaştan önce askerlerine karşı etkili
bir konuşma yapmış, inandırıcı bir üslupla askerlerinde savaşma azmi oluşmasını
sağlamıştır.
· Siyasi,
askerî, dinî ve millî açıdan önemli olan bu zafer; özellikle Türklerin yeni bir
yurt bulmasında ve Anadolu’nun zamanla İslamlaşmasında son derece önemlidir.
Türkler bu zaferle birlikte yeni bir düşman bulmuştur. Orta Asya’da Çinlilerle
yapılan uzun savaşlardan sonra, uzun yıllar devam edecek olan Bizans Savaşları
başlamıştır.
