1923-1950 CUMHURİYET
DÖNEMİ’NDE ROMAN ÖZELLİKLERİ
· 1923-1950
yılları arasında sanatçılar eserlerinde ele aldıkları konuları günlük yaşamdan
alarak gözlemci-gerçekçi bir şekilde toplum sorunlarını detaya inmeden
işlemiştir.
· Cumhuriyet’in
ilan edildiği ilk yıllarda sanatçıların büyük bir çoğunluğu toplumsal konulara
yönelerek bazı sorunları gerçekçi bir şekilde dile getirmişlerdir.
· Toplumdaki
sorunları görüp bunu gerçekçi bir şekilde aktarma amacı olduğundan daha çok
realizmin etkisi vardır.
· Bu
dönemde ön plana çıkan sanatçılar Yakup Kadri Karaosmanoğlu, Halide Edip Adıvar
ve Reşat Nuri Güntekin olmuştur.
· Bu
üç sanatçı Milli Edebiyat Dönemi’nde başlayan Anadolu’ya yönelme anlayışı devam
ettirmekle beraber Kurtuluş Savaşı’nı ve yeni rejimi de eserlerinde ele
almışlardır.
· Cumhuriyet’in
ilk yıllarında Kurtuluş Savaşı’nın tema olarak sıklıkla işlendiğini
görmekteyiz. Bunda dört yanı işgal altında olan ancak destansı bir mücadeleyle
büyük bir zafer kazanmanın vermiş olduğu heyecan etkili olmuştur.
· Milli
Edebiyatı Dönemi’nde başlayan Anadolu ve Anadolu halkına karşı yönelim
romanlarda yoğun bir şekilde karşımıza çıkar. Büyük bir fedakarlık yapan ve
destansı bir zafer kazanan Anadolu ve halkının içinde bulunduğu yoksulluk
gerçekçi bir şekilde eserlerde dile getirilmiştir.
· Ahmet
Hamdi Tanpınar, Abdülhak Şinasi Hisar ve Peyami Safa da bu dönemde bireyin
içsel sıkıntıları üzerine yoğunlaşmıştır.
· Cumhuriyet’in
ilk on yılında sanata hakim olan toplumsal fayda anlayışı azaldıkça birçok
sanatçının kişilerin psikolojik durumlarının tahlil edildiği psikolojik roman
türüne yöneldikleri söylenebilir.
· 1940’lı
yıllarda dünya savaşının açtığı yıkım, iki kutuplu dünyanın ve sanayileşmenin
getirmiş oldukları sıkıntılar ile göç sorunu ele alınmıştır.
· Bu
yıllarda bu türde görülen önemli gelişmelerden birisi de köy romancılığıdır.
Köy gerçekleri romanlarda güçlü bir gözlemle dile getirilmiştir.
· Bu
yılların üç önemli yazarı Halide Edip Adıvar, Yakup Kadri Karaosmanoğlu ve
Reşat Nuri Güntekin'dir
1950 – 1980 CUMHURİYET DÖNEMİ’NDE
ROMAN ÖZELLİKLERİ
· Cumhuriyet
Dönemi Türk edebiyatında 1950’den sonra romancılık alanında ülke sorunlarını
farklı bakış açılarıyla irdeleyen birçok roman örneği ortaya çıkmıştır.
· Bu
dönemde köy yaşamına yönelen romanlar, kaybolan değerlere duyduğu özlemleri
anlatan romanlar, milli, dini ve tarihi hassasiyeti ön plana çıkaran romanlar,
toplumcu-gerçekçi bir anlayışla köylülerin ve yoksulların yaşamını ele alan
romanlar ve modernizmin etkisiyle oluşan romanlar kaleme alınmıştır.
· 1950’li
yıllarda İkinci Dünya Savaşı’nın çizdiği bir dünya vardır ve bu yıllarda Köy
Enstitülerinden yetişen yazarların köy ve kasaba yaşamını yansıttıkları eserler
yayımlanmaya başlar.
· 1960’lı
yıllarda toplumu gerçekçiliğin yanı sıra konularda çeşitlenme ve roman
tekniğinde gelişme de gözlemlenir. ü Siyasal,
toplumsal ve ekonomik gelişim ve değişimler ve bunların sonuçları, bu yıllarda
üzerinde durulan konulardır.
· 1970
– 1980 arasında roman yazarı sayımızda büyük bir artış gözlemlenir.
· Yaşar
Kemal, Orhan Kemal, Talip Apaydın, Fakir Baykurt, Kemal Tahir, Orhan
Hançerlioğlu, Tarık Buğra, Oktay Akbal dönemin önde gelen isimleridir.
· Hasan
İzzettin Dinamo, Yusuf Atılgan, Rıfat Ilgaz, Yaman Koray, Nezihe Meriç, Emine
Işınsu, Peride Celal 1960’lı yılların sanatçılarıdır.
· Konular
daha da çeşitlenir, toplum sorunlarına eğilişte artış gerçekleşir.
1950-1980 Romanında Ortaya Çıkan
Farklı Düşünceler Ve Temsilcileri
1. Köy Yaşamına Yönelen Romancılar: Mahmut
Makal, Dursun Akçam, Talip Apaydın, Fakir Baykurt
2. Kaybolan Değerlere Özlemi Ele Alan
Romancılar: Tarık Buğra, Ahmet Hamdi Tanpınar
3. Milli, Dini Ve Tarihi Hassasiyeti Ön
Plana Çıkaran Romancılar: Mustafa Necati Sepetçioğlu, Hüseyin
Nihal Atsız, Sâmiha Ayverdi, Yahya Akengin, Emine Işınsu, Sevinç Çokum, Mustafa
Miyasoğlu
4. Toplumcu – Gerçekçi Romancılar:
Kemal Tahir, Rıfat Ilgaz, Yaşar Kemal, Orhan Kemal
5. Modernist Anlayışla Eser Yazan
Romancılar: Yusuf Atılgan, Adalet Ağaoğlu, Ferit
Edgü, Pınar Kür, Oğuz Atay, Nazlı Eray
1980 SONRASI CUMHURİYET DÖNEMİ
ROMANI VE ÖZELLİKLERİ
· 1982
Darbesi’nden sonra toplumun siyasete bakış açısının değişmesinin sonucu
olarak toplumcu gerçekçi roman anlayışı artık bu dönemde azalmıştır.
· Romanlarda
psikolojik, fantastik ve bireysel konular işlenmeye başlanmıştır.
· Romanlar
bu dönemden sonra konu olarak çeşitlenmiştir.
· 1923-1980
yılları arasında etkili olan modernizm akımı yerini postmodernizm akımına
bırakmış, bu dönemin romanları postmodernizm anlayışı ile
yazılmışlardır.
· Bu
dönemde artık polisiye roman türünde örnekler verilmiştir. Bu
tür romanlarda günlük yaşamda görülmeyen ve ilgi çekici, gizemli konular
işlenmeye başlanılmıştır. Ahmet Ümit, Birol Oğuz gibi yazarlar bu türdeki
başarılı roman yazarlarıdır.
· Aynı
zamanda fantastik roman türünde de örnekler verilmiştir. Olağanüstü unsurlar
içeren bu romanlarda alegorik anlatım ve hayal gücü ön plandadır. Barış
Müstecaplıoğlu, Orkun Uçar, Alp Aras gibi yazarlar bu türdeki başarılı roman
yazarlarıdır.
· Postmodernizm
akımının etkisiyle roman yapısında önemli değişimler yapılmış olup farklı
teknikler kullanılmıştır.
· Postmodernist
yazarların başında Orhan Pamuk, İhsan Oktay Anar, Bilge Karasu, Rasim
Özdenören, Nedim Gürsel gibi sanatçılar gelmektedir.
Türk
Edebiyatında Modernizm
·
Alışılmış olanı yeni
bir anlayışa uydurma tarzıdır.
·
İnsanın iç dünyası
ve çevresi ele alınmıştır.
·
Geleneksel yapı ve
kurguya karşı çıkılmıştır.
·
Gerçek ile hayal iç
içedir.
·
Yazar kahraman ile
okuyucu arasına girmez.
·
Öyküleme, bilinç
akışı, geriye dönüş ve diyalog teknikleri sıkça kullanılır.
·
Sürrealizm ve
varoluşçuluk akımlarından etkilenmişlerdir.
·
Romanların temeli
kahramanların çevresiyle çatışma halinde olmasıdır.
·
Bunalım ve
yabancılaşma en sık işlenen temalardır.
·
Şiire benzer bir
anlatım biçimi tercih edilmiştir.
Türk
Edebiyatında Postmodernizm
·
1980’lerde ortaya
çıkmış ve Türk edebiyatında etkili olmuştur.
·
Romancılar hayatı
bir oyun olarak kurgulamışlardır.
·
Anlatım tekniği
olarak üst kurmaca, pastiş, kolaj, parodi, metinler arasılığı gibi teknikler
kullanılmıştır.
·
Kendinden önce
yazılan eserlerle bağlantı kurmaya çalışmışlardır.
·
Anlatıcı kurmaca
olayın etkisiyle okurla direk iletişime geçer.
·
Farklı eserlerden
alıntılar derlenerek metinde kullanılır.
Postmodern
Romanlarda Anlatım Teknikleri
1.
Metinler
arasılık, bir romanın
kendisinden önce yazılmış başka bir romanla doğrudan veya dolaylı olarak bir
etkileşimde bulunulması tekniğidir.
2.
Parodi, bir romanın kedisinden önce yazılmış bir başka romanı
içerik açısından örnek almasıdır.
3.
Pastiş, bir eserin biçim ve üslup bakımından başka bir
eseri taklit etmesidir.
4.
Üst kurmaca, bir romanın yazma sürecinin olayın kurgusu içinde
okura anlatılmasıdır. Bu özellikle anlatıcı okurla doğrudan ya da dolaylı bir
şekilde iletişim kurar.
5.
Kolaj, Alıntıların metne yansıtılmasına denir. Birçok
eser, yazar ya da kaynaktan alınan alıntıların bir bütünlük oluşturacak şekilde
metinde kullanılmasıdır.
TÜRKİYE DIŞINDA YAŞAYAN TÜRK
EDEBİYATININ ROMANCILARI
Kırgız Edebiyatı:
Cengiz Aytmatov, Ali Tokombaev
Azerbaycan Edebiyatı:
Neriman Nerimanov, İsa Hüseynov, Sabir Ehmedov, Seyid Hüseyin
Tatar Edebiyatı:
Musa Akyiğit, Muhammed Zahir Bigi
Kırım Edebiyatı:
Cengiz Dağcı, İsmail Gaspıralı
Dünya Edebiyatında Önemli Roman
Yazarları ve Eserleri
· Harper
Lee, Bülbülü Öldürmek
· Ernest
Hemingway – Silahlara Veda, Çanlar Kimin İçin Çalıyor
· John
Steinbeck – Gazap Üzümleri, Fareler ve İnsanlar
· Stephan
Zweig – Satranç, Dünün Dünyası
· J.
D. Salinger – Gönülçelen/Çavdar Tarlasında Çocuklar
· Tolstoy
– Savaş ve Barış, Anna Karanina
· George
Orwell – Hayvanlar Çiftliği, 1984
· Dostoyevski
– Suç ve Ceza
