HABER NEDİR?
Toplumda veya doğada meydana gelen bir olay ya da olgu
üzerinde oluşan bilgi ve duyurulardır.
Haber Yazısının Ortaya Çıkışı
Haber yazısı, bir iletişim kanalı olarak ortaya
çıkmıştır. Tarih boyunca insanlar bu iletişim ihtiyaçlarını karşılamak
amacıyla; kil tabletlere, ceylan derilerine, mağaralara yazılar
nakşetmişlerdir.
Habercilik ağı özellikle matbaanın gelişmesi ve
yaygınlaşmasıyla önemli bir gelişme gösterir. Matbaanın icadı gazeteciliğin de
insanlık için önemli bir iletişim aracı olarak kullanılmasını
sağlamıştır.
2000’li yıllara kadar gazete önemini korumaya devam
etse de günümüze gelindiğinde kitle iletişim araçlarının gelişmesi haber ve
habere ulaşma yollarını da değiştirmiştir. Günümüzde habere, haber yazısına
ulaşmak insanların saniyeler içinde gerçekleştirdiği bir eylemdir.
Haber Yazısının Özellikleri:
· Haberin
kaynağı yaşamdır.
· Güncel,
önemli, ilginçtirler, doğrudurlar.
· Kolay
anlaşılır bir üslubu vardır.
· Haberde
(gazetecilikte 5 N 1 K ilkesi olarak da bilinen) şu beş
sorunun cevabı bulunmaktadır: Ne (veya kim)? Nerede? Ne zaman? Nasıl?
Niçin?
· Haber
başlıkları ve bu başlıkların haber metniyle uyumu son derece önemlidir.
· Haberde
giriş ve gövde olmak üzere iki bölüm bulunur. Giriş bölümünde birkaç cümleile
olayın kısa bir özeti verilir, haberin ayrıntıları gövde bölümünde yer alır.
· İyi
bir haber yazısında şu özelliklerin muhakkak bulunması gerekir:
· Haberde
5 N 1K ilkesi olarak bilinen soruların cevabı bulunmalıdır.
· Haber
de başlığı da ilginç olmalıdır.
· Haber
özgün olmalıdır.
· Okuyucu
aynı haberi defalarca görmek istemez.
· Haber
önemli olmalıdır. Haberin ilgilendirdiği okuyucu kitlesi çok olmalıdır.
· Haber
doğru olmalı içinde muhabirin yorumu bulunmamalıdır.
5n 1 K İlkesi Nedir?
Ne: Habere kaynak olayın ne olduğu
bildirilmelidir.
Nasıl: Habere kaynak olan olayın yapılış ve
meydana geliş sürecinin anlatıldığı bölümdür.
Niçin: Her olayın bir nedeni vardır. Hava
kirliliğinin nedenleri, suzuluğun nedenleri, ekonominin kötüye gidişinin
nedenleri.
Nerede: Her olayın gerçekleştiği bir yer mutlaka
vardır. Bu yer haberde mutlaka bildirilmelidir.
Ne zaman: Yine bütün olaylar bir zamanda meydana
gelir. Zaman bilgisi genelden özele doğru verilir. Yıl, ay, gün, saat, dakika
Kim: Habere kaynak olan kişinin, yani olayı gerçekleştiren
kişinin kimliği de haberde belirtilmelidir.
Haber Yazıları İle İlgili Kavramlar
·
Gazete: Yaşanan olaylarla ilgili veya gündelik siyasi, sosyal
yaşantılarla ilgili çeşitli yazı, görsel ve ilanları içeren bu içerikleri belli
bir düzenle okuyucuya sunan süreli yayındır.
·
Gazeteci: Bilgi vermek ve ulaştırmak amacıyla basın-yayın
organlarına haber toplayan kişidir.
·
İktibas: Tıpkıbasım anlamına gelir. Farklı kaynaklardan
ulaşılan haberin aynı şekilde yeniden yayımlanmasıdır.
·
Sansasyonel
haber: Tamamen tiraj kaygısından
dolayı süreli yapılan etkileyici ve merak uyandırıcı haberler serisidir.
·
Spot: Başlıktan sonra yer alan haber metninden biraz
daha büyük yazılan önemli bilgi ve başlıklardır.
·
Sürmanşet: Gazetenin en önemli haberidir. İlk sayfada yer
alan haberdir.
·
Tiraj: Gazetenin baskı sayısıdır.
·
Haber: Toplumu ilgilendiren bir konunun kitle iletişim
araçları vasıtasıyla halkın anlayabileceği bir dil kurgusuyla verilmesidir.
·
Manşet: Gazetenin ilk sayfasında yer alan en önemli ve en
büyük başlıktır.
·
Muhabir: Basın, yayın organlarına haber toplayan,
bildiren veya yazan kişiye denir.
·
Haber
Yazısı: Muhabirlerin toplayıp
yayımladıkları haber metinleridir.
·
Tekzip: Yayımlanan bir haberin doğru olmadığını anlatmak
için habere konu olan kişilerin gönderdiği yalanlama yazısıdır.
·
Asparagas: Şişirme, uydurma, yalan haber…
Haber Yazma Teknikleri
Bu teknikler haberin sunuluş
şekline göre değişiklik göstermektedir. Gazeteciliğin gelişimiyle birlikte
oluşmaya başlayan bu teknikler muhabirlerin haberleri sunuş şekline göre
farklılık gösterir.
1. Ters piramit tekniği: Haberin önem sırasına göre en önemliden en
önemsize doğru sıralanmasıdır.
2. Düz (normal) piramit
tekniği: Ayrıntılardan hareket edilerek
haberin en önemli kısmının sona saklandığı tekniktir.
3. Dörtgen ya da Kare
tekniği: Haberle ilgili kısa bir bilgi
verilerek habere başlanır. Ardından önem derecesine göre en önemli haberlerin
önce verilmesiyle devam eden bir tekniktir.
4. Ters piramit tekniği ile karenin
birleştirilmesi tekniği: Dikkat
çeken ve önem arz eden haberlerin başata verildiği, ayrıntıların ise haberin
sonunda aktarıldığı tekniktir.
5. Serbest yazım şekli: Kurallara bağlı kalınmadan sadece haberin anlaşılır
bir şekilde okura aktarılmasını hedefleyen tekniktir.
