Yeşil Gece (Reşat Nuri Güntekin) Romanının
Özeti ve Karakterleri
Reşat Nuri
Güntekin’in kendi deyimiyle “polemik roman” dediği Yeşil Gece’de yazar ilk kez
toplum sorunlarını ele almıştır. Eserde idealist bir öğretmen ele alınmıştır.
Romanın Özeti:
Bir köy çocuğu olan Şahin okumak için İstanbul’a
gider, inancı güçlü, çalışkan, dürüst biri olan Şahin bir süre Somuncuoğlu
Medresesi’nde okur. “İttihad-ı islam”ı yani İslam birliğini istemektedir.
“Yeşil Sancak” altında toplanacak bir “yeşilordu” bir gün “İttihad-ı islam”ı
sağlayacaktır. Ancak bu ordunun askerleri olacak olan medrese öğrencilerini ve
komutanları durumundaki öğretmenlerini yakından tanıyınca, hepsinin ortak
gayesinin dini alet ederek kişisel çıkar sağlamak olduğunu görür. Onların bu
uğurda yapmayacağı kötülük yoktur. Yeşilordu’nun başkomutanı Abdülhamit ise
insanlara zulmetmeyi seven ahlaksız biridir.
Şahin tarih kitaplarını okuyunca dinin kişisel çıkarlara
nasıl alet edildiğini bir daha görür. İçinde din ve dinin kurallarıyla ilgili
şüpheler uyanır, bu şüpheleri giderecek cevaplar da bulamayınca medreseyi
bitirmesine az bir zaman kalmış olmasına rağmen bırakır. Öğretmen olmak için
“Darülmuallimun”a geçer. Burada dine değil bilime ve deneye dayalı eğitim
verilmektedir. Şahin bu okulu görünce ülkenin böyle yeni tip okullarla
kurtulacağına inanır. Okulu bitirince İzmir’in Sarıova ilçesine atanır. Bu
ilçedekiler sofu kimselerdir. Çocukların başlarında bile yeşil sarıklar vardır.
Softalar, bilgisiz bağnaz, cahil olan halkı şartlandırmakta ve
yönlendirmektedir.
Şahin öğretmen, çocuklarını okuldan alıp Kur’an
kursuna vermek isteyen cahil velilerle ve onları böyle yönlendiren sinsi din
adamlarıyla savaşır. Bir gün halkın ilçeyi kötülüklerden koruduğuna inandığı
“Kelami Türbesi” yanar. Suç içkiye düşkün olan matematik ve Fransızca öğretmeni
Nihat Bey’e atılır. Softalar cahil halkı kışkırtıp Nihat Bey’i linç etmek
ister. Şahin öğretmenle aynı görüşte olan komiser hayatını tehlikeye atar ve
Nihat Bey’i ölümden kurtarır. Olay araştırılınca, türbe bekçisinin oğlunun
türbeyi soyduğu, sonra da yaktığı ortaya çıkar. Bu sıralarda I. Dünya Savaşı
biter ve Yunanlılar Sarıova’ya kadar işgaller yapar. Öğretmen Şahin düşman
yanlısı gibi davranır. Sebebi ise ilçeden çıkamamış subayları buradan kaçırmak
ve Kurtuluş Savaşı’na katılmalarını sağlamaktır. Bunu da başarır ama Yunanlılar
durumu anlayınca onu Yunan adalarına sürerler.
Türkler Kurtuluş Savaşı’nı kazanıp yurdu düşmanlardan
temizler. Atatürk hızla devrimleri tamamlamaktadır. Sürgünden dönen öğretmen
Şahin, eskiden Yunanlılarla birlik olan softaların bu kez koyu birer devrimci
ve Atatürkçü olduklarını, sakallarını kesip şapka giydiklerini, yönetime şirin
görünüp ilçeyi ele geçirdiklerini görür. Öğretmen Şahin ise düşmanla işbirliği
yapmış bir hain konumundadır. Şahin bu suçlamalardan kurtulmak ve gerçek
kişiliğini kanıtlamak için Ankara’ya gider ve sonunda gerçekler anlaşılır.
Karakterler:
- Şahin Efendi: Romanın en önemli kahramanıdır. Geri kalmış bir kasabanın yenileştirilmesi için çok çaba sarfetmiştir. Çoğu zamanda azmi sayesinde başarılı olmuştur. Hakkında birçok söylenti çıkmıştır. Ama hepsini birer birer yenmiştir.
- Rasim: Şahin Efendinin fikirlerini savunan nadir kişilerdendir. Deli Necip’ le birlikte Şahin Efendinin en yakın arkadaşıdır.
- Mühendis Deli Necip: Şahin Efendinin en yakın arkadaşıdır. Şahin Efendiyle yenileştirme çabalarına girmiştir. Ama amaçlarını gerçekleştiremeden şehit olmuştur.
- Eyüp Hoca: Çok yaşlı olmasından dolayı kasaba halkı ona saygı duymaktadır. Şahin Efendinin yapmak istediği her yeniliğe karşı çıkmıştır. Sonunda Şahin Efendiye Mağlup olmuştur.
- Mehmet Nihat Efendi:
Hayatta hiçbir kimseyle duygusal bağı kalmamış olan bu adamın en önemli
özelliği görevinde başarılı olmasıdır. Kasaba mektebinde Fransızca öğretmenliği
yapmaktadır. Hakkında asılsız söylentiler çıkmıştır. Bu söylentllerin aslı
olmadığı anlaşılınca hapisten çıkmıştır.
