Sümmani'nin Hayatı, Edebi Kişiliği ve Şiirleri
Hayatı:
Asıl adı Hüseyin olan Sümmani, 1861'de Erzurum'un
Narman ilçesinin Samikale köyünde dünyaya gelir. Babası çobanlık yaptığından
Sümmani de küçük yaşlardan itibaren çobanlık yapmaya başlar.
Sümmani, 1915'te doğduğu yer olan Erzurum'un Narman
ilçesinin Samikale köyünde vefat eder. Aynı anda hayali sevgilisi olan Gülperi
de ölür.
Edebi Kişiliği:
- Doğu Anadolu'daki âşıklık geleneğine bağlıdır.
- Ömrü boyunca birçok çırak yetiştirmiştir.
- Badeli halk ozanları içerisinde anılır. Bade içmesi ve rüyada âşık olması bunun delilleri olarak yer alır.
- Sümmani, daha 11 yaşındayken 18 saat süren çok uzun bir uykuya dalar. Bu esnada gördüğü bir rüyada üç derviş ona bade içirir.
- Ömrü boyunca Hayali sevgilisi olan Gülperi'yi bulmak için birçok ülkeyi dolaşır. Bu arada yaşadığı maceraları Sümmani ile Gülperi hikâyesinde anlatır.
- Şiirlerinde daha çok tasavvuf, sevgi ve nasihat konularını işlemiştir.
- Şiirlerini genellikle hece ölçüsüyle yazmıştır.
Özellikle
hecenin 11'li kalıbını tercih etmiştir.
- Aşıklık geleneğinde kendi tarzı olan Sümmani tarzının sahibidir.
- Sümmani, birçok destan, semai, koşma ve hikâye kaleme almıştır.
- Destanlarında deprem, sosyal konular yangın gibi acıları; semai ve koşmalarında ise aşk, insan ve doğa sevgisini işlemiştir.
Şiirleri:
ERVAH-I EZELDEN LEVH Ü KALEMDEN
Ervah-ı ezelden levh ü kalemden
Bu benim bahtımı kara yazdılar
Gönül perişandır alev-i âlemde
Bir günümü yüz bin zara yazdılar
Gönül gülşeninde har oldu deyu
Hasretlik ismimde var oldu deyu
Sevdiğim, sevdiğin pır oldu deyu
Erbab-ı garezler yare yazdılar
Dünyayı sevenler veli değildir
Canı terk edenler deli değildir
İnsanoğlu gamdan hali değildir
Her birini bir efkara yazdılar
Nedir bu sevdanın nihayetinde
Yâdlar gezer yarin vilayetinde
Herkes diyarında muhabbetinde
Bilmem bizi ne civara yazdılar
Döner mi kavlinden sıdk-ı sadıklar
Dost ile dost olur bağrı yanıklar
Aşk kaydine geçti bunlar âşıklar
Sümmani'yi "Derkenara" yazdılar
Sümmani
