Şeyh Galip'in Hayatı, Edebi Kişiliği ve
Eserleri
Hayatı:
Divan edebiyatının son büyük şairi kabul edilir. 1757
yılında İstanbul’da doğan ve asıl adı Mehmet olan şair, 1799’da İstanbul’da
vefat etmiştir. Konya’da bir süre eğitim görmüş, İstanbul’da Yenikapı
Mevlevihanesi’nde üç yıllık çileden sonra Mevlevi dedesi olmuştur.
Edebi Kişiliği:
- Galata Mevlevihanesi şeyhi olan Şeyh Galip mutasavvıf bir kişiliğe sahiptir. Bu anlamda en büyük yol göstericisi Mevlana olur. Mesnevi'yi tam on bir kez okuduğunu söyler.
- Tasavvuf düşüncesini şiirleştirmiş; Allah aşkını dile getirmiştir. Eserlerinde tasavvufun çağrışım, mazmun ve fikir hazinesinden faydalanmıştır. Tasavvuf, şiirlerinde derinde yer alır.
- Eserlerinde mecaz, sembolik ifadeler ve söz sanatları çok fazla yer alır. Dili bu sebepten oldukça ağırdır.
- Şeyh Galip, çok zengin bir kelime hazinesine sahiptir. Şiirleri kapalı hayallerle örülüdür.
- Kendine has bir üslup oluşturan Şeyh Galip, Sebk-i Hindi akımının edebiyatımızdaki temsilcisi sayılır. Bu akımın etkisiyle yazdığı ilk şiirleri kolayca anlaşılmayan şiirlerdir.
- Yazdığı ilk şiirlerinde "Esad"; sonrakilerde "Galip" mahlasını kullanır.
- Yabancı sözcükleri, uzun tamlamaları çokça kullanmış bu da eserlerinin dilini ağırlaştırmıştır. Özellikle Farsça kelime ve tamlamalara çok fazla başvurmuştur.
- Ahenkten çok manaya önem verdiği için derin ve ince anlamlı kelimeleri bulup kullanmaya özen göstermiştir.
- Yoğun bir hayal gücüne sahip olan şairin, eserlerinde musiki önemli bir öğedir. Yine kendi bulduğu mecazlar şiirlerine farklı bir hava katmıştır.
- "Tardiyye" biçimini ustaca kullanan bir şairdir.
- Şarkılarında sade bir dil kullanmıştır. Bu şiirlerde yerlileşme hareketine uymuştur.
- Fuzuli'den etkilenmiş onun gibi aşkı şiirlerinin merkezi haline getirmiştir.
- Şeyh Galip, hece ölçüsüyle de şiirler yazmıştır.
Eserleri:
- Divan: 24 yaşındayken kaleme aldığı eseridir. Mısır'da basılan Divan'ın 20 kadar yazma nüshası vardır.
- Hüsn ü Aşk: Şeyh Galip'in henüz 26 yaşındayken oluşturduğu en önemli eseridir. Bir mecliste Nabi'nin "Hayrabad" isimli mesnevisinden daha güzel bir eser yazılamayacağı fikri ortaya atılmış Şeyh Galip de bu fikri çürütmek için bu eserini kaleme almıştır. 2001 beyitten oluşan eser, tasavvuftan esinlenerek oluşturulmuştur. En çok Mevlana'nın Mesnevi eseri örnek alınmıştır. Eserdeki olayları ve kişileri sembolleri gerçekleştirmek için kullanmıştır. Görünüşte bir aşk hikâyesine benzeyen eser gerçekte de tasavvuf yolunda yürüyen ve Allah aşkına ulaşmaya çalışan dervişin maceralarını dile getiren sembolik unsurları barındırır. Mesnevide kullanılan hüsün ve aşk, mutlak güzellik ile mutlak bilgidir. İkisi de edep okulunda okur. Kalp şehrine yapılan çileli bir yolculuktan sonra ikisi de muratlarına erer. Eserde hüsn Allah'ı, aşk dervişi, mekteb-i edeb dergâhı temsil eder.
- Şerh-i Cezire-i Mesnevi: Yusuf Sineçak'ın Cezire-i
Mesnevi ismindeki eserinin düzyazı şeklinde oluşturulmuş şerhidir.
