Nabi'nin Hayatı, Edebi Kişiliği ve
Eserleri
Hayatı:
17. yüzyılda yaşayan sanatçı, Divan Edebiyatı'nın
önemli temsilcilerindendir. Asıl adı Yusuf olan Nabi, 1641'de Urfa'da doğdu.
Çocukluğunda yoksul ve sefil bir yaşam sürer. Nabi, 24 yaşında İstanbul'a
gider. İstanbul'da eğitimine devam edip şiirleriyle tanınmaya başlar. Birçok
ünlü kişi ile arkadaşlık kurar.
1712 yılında İstanbul'da vefat eden Nabi, Üsküdar'daki
Karacaahmet Mezarlığına defnedilir.
Edebi Kişiliği:
- Nabi, "Şeyhü'ş Şuara" yani şairlerin şeyhi unvanıyla anılır.
- Klasik şark ve İslam ilimlerini çok iyi bilen âlim bir şairdir.
- Edebiyatımıza düşünce şiiri çığırı açmıştır. Bu açıdan o, hikemi şiirin kurucusudur.
- Didaktik, yani öğretici şiirin en başarılı şairlerindendir.
- Eserlerinde duygu ve hayal yerine düşünceye önem vermiştir. Bu nedenle şiirlerinde heyecan ve duygular azdır.
- Günün olaylarını, çağının haksızlıklarını, huzursuzluklarını edebiyat ve sanattan taviz vermeden işlemiştir.
- Nâbî’ye göre şiir, günlük hayatın içinde olmalı, hayattan ve insanlardan kopmamalıdır. Bunun için Nâbî’nin şiirleri hayat içinde karşılaşılan sorunlara çözümler üreten, yer yer öğütler veren ve yol gösteren bir yapıdadır.
- Şiirlerini hakîmane bir eda ile söyleyen sanatçı, bunlarda sanat unsurlarından uzak durmamıştır.
- Şiirlerinin dili dönemine göre bir hayli sadedir.
- Rahat ve kolay bir söyleyişi vardır.
- Bazı hikmet sözleri atasözü gibi kabul edilmiş ve günümüze kadar gelmiştir.
- Manzum ve mensur birçok eseri vardır.
- Şiirlerinde sade, açık ve akıcı bir dil kullanan Nâbî, nesirlerinde hayli ağır bir dil kullanmıştır.
Eserleri:
- Divan: Nabi'nin Türkçe ve Farsça olmak üzere iki divanı vardır. Farsça Divanı, Türkçe Divanı'nın içerisinde yer alıp 39 sayfadan oluşur.
- Hayriye: Oğlu Ebulhayr Mehmet için kaleme aldığı didaktik bir eserdir. Mesnevi tarzında yazılmıştır. Hikemi tarzın en güzel örneklerinden olan eser; dini, milli, ahlaki ve insani öğütler içerir. Bu eserle Nabi, oğlunun şahsında bir genellemeye başvurup gençlere öğüt vermeyi amaçlar.
- Hayrabad: Aşk ile ilgili bir macerayı anlatan mesnevidir. İçinde masalsı öğeler çok fazla geçer. Eser, İranlı Feridüddin Attar'ın bir eserinden yola çıkılarak oluşturulmuştur.
- Surname: IV. Mehmet'in şehzadeleri için Edirne'de yaptığı sünnet düğünlerini anlatır. Bu düğünlerde yer alan eğlenceler, getirilen hediyeler ve düğüne katılan ileri gelenler anlatılmıştır. Eser, 578 beyitten oluşmaktadır.
- Tuhfetü'l Harameyn: Nabi'nin hac yolculuğu, hac ziyareti hikâye edilmiştir. Eser, 1265'te İstanbul'da basılmıştır.
- Münşeat: Nabi'nin mektuplarını içeren yapıtıdır. Mektuplarda gerek kendi hayatı gerekse yaşadığı dönem hakkında önemli özellikler yer alır.
- Hadis-i Erbain Tercümesi: Camî'nin
Farsça olarak yazdığı 40 hadisin Türkçeye tercümesini içerir.
