Enderunlu Fazıl'ın Hayatı, Edebi Kişiliği ve
Eserleri
Hayatı:
18. yüzyılın önemli Divan şairlerindendir. Doğum
tarihiyle ilgili kaynaklarda kesin bir bilgi olmasa da 1759'da doğduğu tahmin
edilmektedir. Asıl ismi Hüseyin'dir. Enderun mektebinde
yetiştiği orada eğitim gördüğü için Enderunlu lakabını alır.
Hicivlerinde aşırıya kaçınca Rodos'a sürgüne
gönderilir. Burada gözlerini kaybeden şair, hayatının son zamanlarını sağlık
sorunlarıyla geçirir. Enderunlu Fazıl, 1810'da İstanbul'da vefat eder. Eyüp'te
bulunan Kızılmescit Mezarlığı'na defnedilir.
Edebi Kişiliği:
- Şarkı nazım şeklini kullanmış bu türle ön plana çıkmıştır.
- Mahallileşme akımını devam ettirenlerdendir. Mesnevileri bu anlamda ön plana çıkar.
- Devrin yöneticilerine yazdığı kasidelerde şairin sanat ve psikolojisine dair önemli ipuçları yer alır.
- Dağınıklık ve lakaytlık onun hayatının ana unsurlarını oluşturur.
- İstanbul manzaralarını, sosyal olayları kendine has bir yaklaşımla ifade eder.
- Enderunlu Fazıl, Nedim'i çağrıştıran bir edaya sahiptir. Şarkılarında bu etkilenme daha belirgin hissedilir.
- Bazı şiirleri Sünbülzade Vehbi ve Keçeçizade İzzet Molla tarafından tanzir edilmiştir.
- Mesnevi türündeki yazılarıyla ön plana çıkar. Bu yazılarındaki müstehcenlik ve cesur betimlemeleri oldukça ilgi görür.
Eserleri:
- Dîvân: Dini şiirler ve dönemin büyüklerine yazılmış kasideler Divan'ında ağırlıklı olarak yer alır. Farklı kütüphanelerde yazma nüshaları vardır. Divan'ında yer alan gazellerde Nabi ve Nedim'in etkileri açıkça görülür.
- Çengi-name: Eserde İstanbul'daki meşhur köçekleri tasvir etmiştir. Eser, murabba biçiminde kaleme alınmıştır.
- Zennan-name: Mesnevi tarzında yazılmış bir eserdir. 1101 beyitten oluşur. Anadolu'da bulunan güzel kadınların yanında farklı milletlere mensup kadın güzelleri de bu eserinde ilgi çekici bir şekilde betimleme yoluna gider.
- Huban-name: Mesnevi tarzında yazılan eser 796 beyitten oluşmuştur.
- Defter-i Aşk:
Mesnevi tarzında yazılmış bir eserdir. Şair, bu eserinde başından geçen aşk
maceralarını anlatır. Eserde, bir çingene genciyle olan gönül ilişkisinden
bahseder.
