Aganta Burina Burinata (Cevat Şakir
Kabaağaçlı) Romanının Özeti ve Karakterleri
Roman anı biçiminde yazılmış, romanda kıyı insanının
denizle olan ilgisi anlatılmıştır. Edebiyatımızda ilk kez deniz, Cevat Şakir
Kabaağaçlı’nın bu eseriyle romana girmiştir.
Romanın Özeti:
Mahmut denizci bir ailenin çocuğudur. Bir amcası Davut
ve diğer amcası Hakkı Reis de denizcidir. Davut amcası denizde can verir. Mahmut
da amcaları ve babası gibi denizci olmak istemekte ama babası buna şiddetle
karşı çıkmaktadır. Her fırsatta denizin kötü yanlarını anlatır Mahmut’a.
Babası, denizciliği aklından çıkarsın diye Mahmut’u bir ayakkabı tamircisine
çırak verir. Kirpi Halil adlı bu adam da eski bir denizcidir; ama geçirdiği bir
kazadan dolayı bu işe geçmiştir. Kirpi Halil, çırağı Mahmut’a sürekli denizi
anlatmakta denizcilik dersleri vermekte, Mahmut’taki denizci olma hevesini daha
da perçinlemektedir. Bu durumu fark eden babası Mahmut’u ayakkabı tamircisinden
alır.
Mahmut’la Fatma iyi anlaşmaktadırlar. Fatma’nın babası
da balıkçıdır ve sık sık kızını balığa çıkarır. Bir gün Fatma Mahmut’un da
kendileriyle gelmesi için babasını ikna eder. Sonraki gün Mahmut denize izinsiz
çıkar. Fırtınaya yakalanırlar Bodrum’a güçlükle dönerler. Mahmut, amcası Hakkı
Reis’ten kendisine iş ister. Ağabeyinden çekinen Hakkı Reis bunu kabul etmez.
Mahmut’u seven Fatma, Mahmut’un deniz arzusunu yerine getirmek için Mahmut’un
annesine, denizci olmasına izin verilmezse oğlunun acısına kendini asacağını
söyler. Kadıncağız korkuyla kocasının gönlünü yapar. Mahmut, amcasının yanına
verilir, ilk seferlerinde deniz patlar, kendilerini güç bela atarlar İzmir
Limanı’na. Annesinden bir mektup gelir. Babası denizde kaybolmuştur. Yemeğe çok
yağ koyduğu gerekçesiyle amcasından azar işiten Mahmut ondan ayrılır başka bir
tekneye geçer. Çok çalışır ama ne kendine ne annesine yetmektedir kazancı.
Annesi de ölür. Yıllarca denizlerde sıkıntılı, tehlikeli, yorucu bir hayat
sürer.
Sonunda Fatma’yla evlenmek için köyüne döner. Onu bir
sürpriz beklemektedir. Hasımlarının teknesinden açılan ateşle Fatma’nın bir
gözü kör, yüzü de delik deşik olmuştur. Fatma’yı gören Mahmut şaşkına döner, ne
diyeceğini bilemez. Fatma ertesi gün ortadan kaybolur. Fatma, yüzünün bu haline
çok üzülmektedir. Eski tanıdıklarından biri kızı Ayşe’yi Mahmut’a (denizi
bırakması şartıyla) verir. Mahmut bu şartı kabul eder. Bağa bahçeye üç yıl
katlanabilir. Bir gün Bodrum’a gider. “Aganta burina burinata” bağrışlarıyla
yeni bir teknenin denize indirilmekte olduğunu görür, “Aganta” diye bağırarak
tekrar denize açılır.
Karakterler:
- Mahmut: Romanın başkişisidir. Denizci bir ailenin çocuğudur. Babası asla denizci olmasına izin vermez. İçi deniz sevgisiyle dolu olan Mahmut bütün engellere karşı koyar. Çocukluğu ve gençliği anlatılır. Okulu, disiplini, yerleşik hayatı sevmemektedir.
- Süleyman Kaptan: Mahmut’un babasıdır. Kendisine ait gemisiyle geçimini denizden sağlamaktadır. Denizde yaşadığı zorluklar onu denizden soğutmuştur. Ailesini düşünen, çalışkan, merhametli bir kişidir.
- Kirpi Halil: Mahmut’un yanında çırak olarak çalıştığı ayakkabıcıdır. Vaktiyle denizcilik yapmış Kirpi Halil, geçmiş günlerinin özlemiyle yaşamaktadır.
- Fatma: Mahmut’un çocukluk arkadaşı ve ilk aşkıdır. Babasına denizcilikte yardım etmektedir. O yüzden, kendisine Erkek Fatma, denmektedir. Neşeli, hareketli, çalışkan, cesur bir kızdır.
- Hakkı Reis: Mahmut’un amcasıdır. Çok cimri, sadece parayı düşünen, yanında çalışanlara hakkını vermeyen, kötü kalpli bir insandır.
- Ayşe: Mahmut’un
karışıdır. Esmer, güzelce bir genç kızdır. Toprak ağasının zengin kızı
olduğundan Mahmut gibi hiç sıkıntı çekmemiştir. Otoriter, acımasız, menfaatçi,
paraya çok önem veren, Mahmut’u gerçekten seven bir kişidir.
