Şeyyad Hamza'nın Hayatı, Edebi Kişiliği ve
Eserleri
Hayatı:
13. yüzyılda Anadolu Selçukluları döneminde
yaşamış; yazdığı dini-tasavvufi şiirleriyle Ahmed Fakih’i izlemiştir.
Hakkındaki bilgiler çok sınırlıdır. Akşehir çevresinde yaşadığı sanılmaktadır.
Sanatçının bugüne kadar belirlenen 13 gazel, 1 kaside ve 1 mesnevisi ele
geçmiştir. Bir kasidesinden, Şeyyad Hamza’nın 14. yüzyılın ilk yarısında
hayatta olduğu anlaşılmaktadır. Şeyyâd Hamza, 13. 14. yüzyıllar Anadolu’sunda
etkin olan dini-tasavvufı şiir akımının önemli temsilcilerindendir.
Edebi Kişiliği:
- Dinî tasavvufî kimliğiyle tanınır.
- İslam kültürünü kavramış gezgin bir mutasavvıf olan Şeyyat Hamza, şiirlerinde dinî-tasavvufî konulara yönelmiş şiirlerinin yarıya yakınında ölüm temasını işlemiştir. Bunda bir veba salgınında çocuklarını kaybetmesi etkili olmuştur.
- Şiirlerinde dünyanın gelip geçici olduğu, insanların dindar bir kimlikle yaşamaları gerektiğini özellikle vurgulamıştır.
- Hece ve aruzla şiirler söylemiş hece ölçüsüyle yazdığı şiirlerinde daha başarılı olmuştur.
- Şeyyat Hamza'dan günümüze on üç gazel, bir kaside, bir mesnevi kalmıştır.
- Arapça ve Farsçaya kuvvetle hâkim biridir.
- Şiirlerinde dörtlük nazım birimi ile mesnevi, kaside, gazel nazım biçimlerini kullanmıştır.
- Hece ile yazdığı şiirlerinde dili pürüzsüz ve doğaldır.
- Dindar kimliği ile ön plana çıkan şairin din dışında yazılmış iki gazeli de bulunmaktadır.
Eserleri:
- Yusuf u Züleyha: Anadolu
sahasında Türk edebiyatının bilinen ilk Yusuf u Züleyha mesnevisidir. Kur'an-ı
Kerim'de geçen Yusuf kıssasına dayanan eser, 1529 beyitten oluşmaktadır. Şeyyat
Hamza, bu eserinde Kur'an tefsirlerinden yararlanmış konuyu kendi duygu ve
düşünce dünyasında geliştirerek anlatmıştır. Şair, eserini sanat kaygısından
uzak sade bir dille kaleme almıştır. Eser ayrıca Eski Anadolu Türkçesinin
kuruluş özelliklerini yansıtır. Yusuf u Züleyha aruz vezninin "fâ'ilâtün
fâ'ilâtün fâ'ilün" kalıbıyla yazılmıştır.
