Ahmedi'nin Hayatı, Edebi Kişiliği ve
Eserleri
Hayatı:
XIV. asrın
en çok eser veren, klâsik edebiyatın kurulmasında büyük rolü olan şairi
Ahmedî’dir. Asıl adı Taceddin İbrahim olan sanatçının yaşamıyla ilgili bilgiler
yeterli değildir. Doğum tarihi tam bilinmeyen sanatçı, 1412-13 tarihinde
Amasya’da ölmüştür. Germiyan Beyliği sahasında yetişen sanatçı, Kütahya’da
eğitim görmüş, Kahirde İslami ilimler, tıp ve matematik alanlarında kendini
yetiştirmiş bir bilim adamıdır. Mısır dönüşünde önce Aydınoğulları’na, sonra da
Osmanoğulları’na bağlanmıştır.
Edebi Kişiliği:
- Ahmedi'nin Osmanlı dönemi Türk edebiyatının kurulmasında ve Türkçenin bilim dili olarak ortaya çıkmasında çok önemli katkıları olmuştur.
- 14. yüzyıl divan şiiri sanatçısıdır.
- Kendi döneminde en fazla eser veren şair olarak bilinir.
- Dini konuları işlediği şiirlerinde tasavvufa derin yer vermiştir.
- Gazel, mesnevi ve kaside türünde oldukça başarılı olmuştur.
- İran şiirinin öz ve şekil özelliklerini Türkçe olarak kaleme aldığı şiirlerinde uygulamaya çalışmıştır.
- Geniş bir kültüre sahip olan Ahmedi, şark mitolojisi hakkında da derin bilgiye sahiptir.
- Eğlence, aşk, tabiat ve tarih şiirlerinin ana temasını oluşturur.
- Dili oldukça düzgündür.
- Canlı betimlemeler ve renkli anlatımı ile ün kazanmış olan Ahmedi'nin şiirlerinde güzellik ön plandadır.
- "Divan" sahibi olan ilk Anadolulu şairidir.
- Eserlerinde ağırlıklı olarak din dışı konuları işlemiştir.
- Tarih, sözlük, tıp gibi değişik dallarda da eserler vermiştir.
- En önemli ve kendisine büyük ün kazandıran eseri "İskerdername"dir. Yine "Cemşid-i Hurşit" diğer önemli bir eseridir.
Eserleri:
- İskendername: 1390'da
kaleme alınmış eser 8000 beyitlik bir mesnevidir. Büyük İskender'in hayatını ve
yaptığı savaşları konu edinen destanlardan derlenmiş mesnevi nazım şekliyle
oluşturulmuş bir eserdir. Eserde ayrıca fen, matematik, astronomi gibi bilgiler
de yer alır.
- Cemsid ü Hurşid: Mesnevi
nazım şeklinde oluşan ve Farsçadan dilimize çevrilen bir eserdir. Türk
destanları ile Dede Korkut Hikâyelerinden izler taşır. Eserde, Çin hükümdarının
oğlu Cemşid ile Rum imparatorunun kızı Hurşid arasında geçen aşk serüveni
anlatılır. Eser, İran şairi Selman Saveci'nin aynı ismi taşıyan eseri temel
alınarak oluşturulmuştur. 1403 yılında kaleme alınan eser, aruz ölçüsünün
mefâîlün mefâîlün faûlün kalıbıyla yazılmıştır.
- Tenrihü’l-Ervah: Tıp
konusunda yazılmış bir mesnevidir. Emîr Süleyman adına 1403-1410 yılları
arasında kaleme alınmış, daha sonra bazı ilavelerle birlikte I. Mehmed’e
sunulmuştur.
- Mirkatü’l-Edeb: Aydınoğullarından,
Hamza Bey’in ismine yazılmış olan eser Arapça-Farsça manzum sözlüktür.
- Esrarname: Mesnevi
tarzında kaleme alınmış bir eserdir.
