Nabizade Nazım’ın yazdığı bu roman, edebiyatımızdaki ilk realist romanlardan biridir.
Eser aynı zamanda psikolojik romanların da ilklerindendir. Kahramanları çok
canlı, dili sadedir.
Eserde
karısının kıskançlıklarından bunalan, bu yüzden mutluluğu başka kadınlarda
arayan bir koca ele alınır. “Zehra” kıskançlıkları yüzünden kötü olaylara sebep
olur.
Kitabın Özeti:
Zengin bir
tüccarın kızı olan Zehra, küçük yaşta annesini kaybedip annesiz büyüdüğü için;
çabuk sinirlenmek, başkalarıyla kolay kolay geçinememek gibi özellikler edinir.
Ayrıca çok kıskanç biridir. Evlenme çağına gelen Zehra’yı babası yanında
çalışan Katip Suphi ile evlendirir.
Suphi’yi
herkesten kıskanan Zehra, kocasının kendisinden soğumasına, yanında
çalıştırdığı güzel cariye Sırrıcemal’e ilgi duymasına sebep olur. Zehra
cariyeyi evden kovar. Suphi aslında karısını sevmektedir, ama karısının
çekilmez davranışlarından dolayı Zehra ile boşanır ve cariye Sırrıcemal ile
evlenir.
Zehra
kocasından ve cariyeden intikam almak için çok çekici ve becerikli olan Rum
kızı Ürani’yi Suphi’ye musallat eder. Yosmalığıyla meşhur olan Üryani Suphi’ye;
Zehra’yı, Sırrıcemal’i hatta babadan kalma ticarethaneyi bile unutturur. Gözü Üraniden
başka hiçbir şeyi görmeyen Suphi her şeyini onun için harcar, işini de batırır.
Artık hiçbir şeyi kalmamış olan Suphi’yi Üryani terk eder. Bu arada Suphi’nin
karısı Sırrıcemal çocuğunu düşürmüş ve intihar etmiştir.
İşsiz ve
parasız kalmış olan Suphi sokak serserisi haline gelmiştir. Tulumbacılık için
müracaat eder. Suphi’nin hala aklı Rum Yosma Ürani’dedir. Ürani’yi bir gün
başka erkekle yakalayınca her ikisini de öldürür. Suçu ispatlanamadığı için
idam edilmez ama sürgüne gönderilir. Zehra, Suphi kendisini terk edince
Muhsin’le evlenmiş, onun ticarethanesinin başına geçmiştir. Muhsin hastalanır
ölür. Zehra Muhsin’le mutlu bir evlilik yaşayamaz ama mutlu olamadığı için de
pek üzülmez. Kendi kıskançlıklarından dolayı Suphi’nin başına gelenleri
öğrenince yaptıklarına pişman olur. Bir gün yolda karşılaştığı düşkün kadın
yanında düşüp ölünce eski kayınvalidesi olduğunu öğrendiği bu kadının üstüne
kapanır ve ağlar. Çünkü bütün bunlara o sebep olmuştur. Bu üzüntüyle ve vicdan
azabıyla hastalanıp ölür.
Karakterler:
- Zehra: 17 yaşında çok
güzel bir kızdır. Çocukluktan beri kıskançtır. Yaşı ilerledikçe daha da kıskanç
biri olur. Suphi ile tanışıp aşık olunca çok uysal, narin biri olur. Ancak
tekrar kıskançlık krizlerine girer. Onun bu davranışları çok sevdiği Suphi`yi
kaybetmesine neden olur. Artık daha sert, hırçın bir kız olur. İntikam almak
için kendini yer bitirir.
- Suphi: İyi bir aile
çocuğu, gayet kibarca büyümüş, genç, güzel bir delikanlıdır. Babası vefat
etmiş, annesi hala hayattadır. Ailenin tek çocuğudur. Babası ölmeden önce
eğitimi ile yakından ilgilenmiş, onu Şevket Efendi ile tanıştırmıştır. Suphi
çok ayran gönüllüdür. Hemen aşık olur. Aşık olduğu kişiyi başka biri için terk
eder. Bu davranışı onu yoldan çıkarmış, Suphi artık eski Suphi olmaktan
çıkmıştır.
- Sırrıcemal: Çok
güzel bir kızdır. Uzun boylu, iri yapılı, beli ince, göğsü geniş, omuzları
geniş, boyu uzunca, çehresi oval, kaşları, kirpikleri, saçları gür ve kara, rengi
pembemsi beyaz, elleri, ayakları, ağzı ufak, yürüyüşü hayranlık verici,
gamzeleri dikkat çekici bir kızdır. Önceleri çok iyi huyludur. Alçak gönüllü,
kibirsiz biridir. Ancak sonradan huylar bozulmuş karakterinde gurur ortaya
çıkmıştır. Sonunda da kendi kendini öldürmüştür.
- Şevket Efendi: Çalışkan,
henüz 35 yaşında bir tüccardır. İşini çok iyi yapar. Herkesin güvenini kazanmış
biridir. Kızı Zehra`nın mutluluğu için her şeyi yapar. Çok iyi bir babadır.
- Nazikter: Zehra’nın
dadısıdır. Titiz. nobran , biraz terbiyesiz bir kadındır. Kıskanç biridir. Sırrıcemal`i
hiç sevmez. Onun için ona kötü davranır. Zehra`nın Sırrıcemal,i sevmemesi onun ekmeğine bal
sürmüştür.
- Münire: Çok iyi bir
kadındır. Suphi`nin annesidir. Oğlunun iyiliği için her şeyi yapar. İyi
niyetinden Sırrıcemal`i alır Onun felaketlere sebep olacağını bilemez. Sonunda
da dilenci olur ve sokakta ölür.
- Habbe Molla:
Kulağı delik, gözü açık, şeytana külahını ters giydiren, atlıyı atından
indirte, yolcuyu yolunda bırakan bir iş adamıdır. İz kollama, adam tahkik etme,
haber toplama adeta iş gücü tek eğlencesidir. Zehra ile işbirliği yapar. Suphi`nin
başına Ürani ve Marika`yı musalla etmiştir.
- Ürani:
Çok
cazibeli, cilveli, neşeli, hayatın zevklerine kendini kaptırmış bir kadındır. Para
düşkünüdür, gezmeyi çok sever. Para için Suphi`yi kullanır. Onunla oyun oynar, parasını
bitirir. Sonunda kendisine ihanet ettiği için Suphi onu öldürür.
- Marika: Zehra ve Habbe
Molla`nın tuttuğu kadınlardan biridir.
- Muhsin: Yakışıklı bir
delikanlıdır. Henüz çok gençtir. Suphi mağazayı Muhsin`e bırakmıştır Muhsin`de
bu fırsattan istifade mağazayı ele geçirmiştir. Suphi`ye ihanet etmiştir. Bir türlü mutlu olmamıştır.
