Rıfat Ilgaz'ın Hayatı, Edebi Kişiliği ve
Eserleri
Hayatı:
1911’de Kastamonu Cide’de doğmuştur. İlkokula
Cide’de başlamış ve Terme’de bitirmiştir. Orta öğrenimine Kastamonu’da başlayan
sanatçı, liseden ayrılıp yatılı olan Muallim Mektebine girmiş ve 1930’da mezun
olmuştur. Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü’nü de bitirmiş olan Rıfat Ilgaz, yurdun
birçok yerinde öğretmenlik yapmıştır. 1940’ta Edebiyat Fakültesi Felsefe
Bölümü’ne girmiştir. Ocak 1944’te yayınlanan “Sınıf” adlı şiir kitabı
toplatılmış ve yazar bir süre cezaevinde kalmıştır. Serbest bırakıldıktan sonra
bir yıl öğretmenlik yapmıştır. 1950’li yıllarda gazeteciliğe başlamıştır.
“Yürüyüş” dergisinin sorumlu yönetmenliğini üstlenen sanatçı, Aziz Nesin’le
“Markopaşa” dergisini çıkarmış ve yazı işleri müdürlüğü yapmıştır. Mizah
dergileri çıkartmış ve mizah dergilerinde yazılar yazmış olan Rıfat Ilgaz
yazılarından dolayı tekrar ceza almış ve yıllarca hapis yatmıştır. Hababam
Sınıfı serisi ile tüm Türkiye onu tanımıştır. 1970’te Basın Şeref Kartı almış
ve 1974’te emekli olmuştur. Hayatının sonuna doğru bir süre daha gözaltına
alınan sanatçı 7 Temmuz 1993’te İstanbul’da yaşamını yitirmiştir.
Edebi Kişiliği:
- 1960’lardan sonra özellikle yazdığı mizahi romanlar ve oyunlarıyla tanınan önemli bir sanatçıdır.
- Şiire tutkulu olan bir sanatçı olmasına rağmen, “öykü-oyun-roman” denilebilecek, güldürme öğelerini de içine alan karma bir tütün yazarı olarak tanınmış ve okunmuştur.
- Yazdığı toplumcu şiirlerle isim yaptıktan sonra mizah yazarlığına geçen Rıfat Ilgaz, 1940’a kadar romantik, 1940 sonrası yazdıklarında ise toplumsal gerçekçi bir özellik göstermiş ve bu kuşağın en tanınmış sanatçılarından olmuştur.
- “Her şey açık açık söylenmelidir.” düşüncesi Rıfat İlgaz’ın şiir anlayışının temelidir.
- Eserlerinde olaylara, gerçeklere büyük önem veren sanatçı siyasal ve ideolojik sorunları anlatmaktan çekinmemiş ve yazdığı eserlerini yalın bir dille, yapmacıksız bir üslupla anlatmıştır.
- Mizah-öykü-roman gibi üç türü karıştırarak yazdığı gülmece eserleri yanında; şiirler, romanlar, anılar, çocuk kitapları kaleme alan sanatçının en tanınmış eseri Hababam Sınıfı serisidir.
- 1940-1950 yıllarında toplumcu şiirin önde gelen temsilcilerinden olmuştur.
- Yoksul insanların yaşamını sorunlarıyla ele almıştır.
- Toplumcu gerçekçiliği köy ve kent sorunsalında birleştirir.
- Hem edebiyat yaşamında hem de kişisel yaşamda toplumcu bir tutum izlemiştir.
- Özellikle “Hababam Sınıfı” romanıyla tanınmıştır.
- Yapıtlarında yoksulların yaşamını, mizahi öğelerle yansıtmıştır.
- Türk edebiyatının gülmece (mizah) ustalarındandır.
- Son dönemlerinde anı ve çocuk edebiyatı alanlarına ağırlık vermiştir.
Eserleri:
- Roman: Hababam Sınıfı,
Bizim Koğuş, Karartma Geceleri, Sarı Yazma, Karadeniz Kıyıcığında, Meşrutiyet
Kıraathanesi, Yıldız Karayel, Hababam Sınıfı İcraatın İçinde
- Öykü: Don Kişot
İstanbul’da, Kesmeli Bunları, Radarın Anahtarı, Saksağanın Kuyruğu, Nerde O
Eski Ustalar
- Tiyatro: Hababam
Sınıfı, Hababam Sınıfı Sınıfta Kaldı, Hababam Sınıfı Uyuyor, Rüşvetin
Alamancası
- Şiir: Üsküdar’da Sabah
Oldu, Karakılçık, Yarenlik, Sınıf, Yaşadıkça, Soluk Soluğa, Güvercinim Uyur mu,
Kulağımız Kirişte, Ocak Katırı Alagöz
- Anı: Yokuş Yukarı, Kırk Yıl Önce, Kırk Yıl Sonra, Biz de Yaşadık
