Halit Fahri Ozansoy'un Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri

     Halit Fahri Ozansoy'un Hayatı, Edebi Kişiliği ve Eserleri

      Hayatı:

     1891'de İstanbul'da doğdu. 1971'de yine İstanbul'da yaşamını yitirdi. Bakırköy Rüştiyesi ve Galatasaray Lisesi'ni bitirdi. Uzun yıllar Muğla ve İstanbul'da lise öğretmenliği yaptı. Ölümüne kadar Tercüman gazetesinde tiyatro eleştirileri ile edebiyat yazıları yayımlandı.

     Fecri Ati'nin etkisinde kaldığı ilk şiirleri 1912'de "Rübâb" ve "Şehbal" dergilerinde yayınlandı. Şiirlerini bir süre aruz vezniyle yazdı. "Aruza Veda" şiiriyle bu şiir ölçüsünü bıraktı, hece ölçüsüne ve yalın Türkçe'ye yöneldi. "Yeni Mecmua" çevresinde toplanan "Hecenin Beş Şairi" arasında yer aldı. "Nedim" adında bir edebiyat dergisi çıkardı. Şiirleri Yarın, Hayat, Aydabir, Yarımay, Çınaraltı, Varlık, Hisar gibi dergilerde yayınlandı. Servetifünun dergisinin yazı işleri müdürlüğünü yaptı.

 

        Edebi Kişiliği:

• Halit Fahri’nin sanat ve edebiyat hakkındaki fikir ve uygulamalarının, içinde bulunduğu devrin psikolojisiyle sıkça değiştiği görülür.
• Halit Fahri, şiir ve yazı yazma zevkini öncelikle ailesinden almıştır.
• Galatasaray’dan hocası Ali Kâmi ve okul müdürü Tevfik Fikret’i yakından tanıması ondaki edebiyat merakını geliştirmiştir.
• İlk yazısı “Fâcia-i Beşerden Bir Levha” başlığıyla 1910’da Tirâje dergisinde; ilk şiiri “Mâzideki Aşk İçin Sana” 1912’de Rübâb dergisinde yayımlanmıştır.
• Yine bu sırada ilk şiir kitabı “Rüya” yayımlanmıştır.
• Alemdar ve Yeni Mecmua gibi gazete ve dergilerde yazıları, şiirleri çıkar.
• Halit Fahri ilk şiirlerini, gerek dil gerek duyuş bakımından Fecr-i Âtî etkisinde yazmıştır.
• Tiyatro ile de yakından ilgilenir.
• Dârülbedâyi-i Osmânî’yi kurmakla görevli André Antoine’ın da bulunduğu jüri önünde başarılı bir imtihan vermiş ve Dârülbedâyi-i Osmânî’ye kaydolmuştur. (1914)
• Bir yıl sonra ona ilk şöhretini kazandıran “Baykuş” adlı piyesi yazmıştır.
• Bu piyes, Dârülbedâyi’de oynanan ilk Türk dramıdır.
• I. Dünya Savaşı yıllarında öne çıkan millî ve hamâsî şiir yazma anlayışı onu da etkilemiştir.
•  “Cenk Duyguları” adlı şiir kitabı bu anlayışla ortaya çıkmıştır.
• Ziya Gökalp, Ömer Seyfettin gibi Türkçülerin etkisiyle hece vezninde de şiirler yazmaya başlar.
• 1919’da kendisi “Şair Nedim” isimli dergiyi çıkarmıştır.
• 1921’de ünlü “Aruza Veda” adlı şiirini kaleme alır.
• Yeni Mecmua’da bir araya gelen hececiler arasına katılır.
• Bu dönem şiirlerinde “tabiatla iç içe âşıklar, karşılıksız aşklar, ölüm korkusu” gibi konuları işler.
• Hece ölçüsüne ve yalın Türkçe'ye yönelmiştir; fakat cumhuriyetin ilk yıllarında kaleme aldığı bazı şiirlerinde aruzu kullandığı görülür.
• 1931’de yayımladığı “Balkonda Saatler” adlı kitabıyla heceye tam bir geçiş yapmıştır.
• Hüzün yansıtan şiirlerinde daha çok aşk ve kadın temalarını işlemiştir.
• Şiirlerinde; baykuş, karanlık, mahzen, ay gibi motifleri; şuh kadın, hırçın âşık, korkak şair gibi figürleri; yalancı aşk, yalnızlık, ölüm düşüncesi, aile fertleri ve egzotik konulu olayları görmek mümkündür.
• Genelde ferdi konular işleyen Halit Fahri, “tedirgin ve karamsar ruh halinin şairi” olarak tanınır.
• Şiirlerinde konuşulan Türkçe’yi başarıyla kullanmıştır.
• Halit Fahri’nin, İkdam, Alemdar, İleri, Akşam, Hâkimiyet-i Milliye, Cumhuriyet, Büyük Mecmua, Rübab, Dergâh, Hayat, Fikir Hareketleri, Millî Mecmua, Resimli Ay, Dârülbedâyi, Şehir Tiyatrosu, Türk Tiyatrosu, Varlık, Hisar gibi çok sayıda gazete ve dergide 1500’den fazla makalesi ve kitaplarına girmemiş 300’den fazla şiiri yayımlanmıştır.
• Fransa’nın Ankara büyükelçisi, Fransızca’dan yaptığı tercümeler ve Fransız kültürüne katkılarından ötürü kendisine Millî Liyakat Nişanı ve şövalye payesi vermiştir.

        Eserleri:

• Şiir: Rüya, Cenk Duyguları, Efsâneler, Zakkum, Bulutlara Yakın, Gülistanlar Harabeler, Paravan, Balkonda Saatler, Sulara Dalan Gözler, Hep Onun İçin, Sonsuz Gecelerin Ötesinde
• Tiyatro: Baykuş, İlk Şair, Sönen Kandiller, Nedim, On Yılın Destanı, Hayalet, Bir Dolaptır Dönüyor, İki Yanda, Ali Baba yahut Kırk Haramiler, Fatma'nın Dileği, Oyuncaklar, Nesrin’in Üç Elbisesi, Fedâkârlık
• Roman: Sulara Giden Köprü, Âşıklar Yolunun Yolcuları, Yol Geçen Hanı
• Hikâye: Erkekler İçinde, Filme Alınan Romanlar, İki Kelime, İnanma: Sevdiği Benim
• Hâtıra: Edebiyatçılar Geçiyor, Dârülbedâyi Devrinin Eski Günlerinde, Eski İstanbul Ramazanları, Edebiyatçılar Çevremde
• Araştırma-İnceleme: Goethe’nin Aşkları ve Aşk Şiirleri, Yunan Tiyatrosu: Tragedia, Fransız Edebiyatı ve Edebi Okullar, Yardımcı Bilgilerle İncelemeli Batı Edebiyatı Örnekleri
• Masal: İlk Şair, Binbir Gece Masalları

 

• Not: Başta şiir, roman hikaye ve oyun olmak üzere 117 eser çevirisi yapmıştır.