Cumhuriyet Döneminde Öğretici Metinler
Özellikleri:
- Öğretici metinler bakımından bu dönemde büyük ilerlemeler kaydedilmiş; deneme, makale, gezi yazısı, hatıra, fıkra, eleştiri… alanlarında önemli eserler verilmiştir.
- Bilgi verme, düşündürme, açıklama amaçlanmış; metnin yapısı dil ve anlatımı, kullanılan motifler bu amaçlara göre belirlenmiştir.
- Kurtuluş Savaşı’dan yeni çıkmış olan ülkenin Atatürk ilke ve inkılâpları doğrultusunda büyük bir kalkınmaya girişmesi sonucunda millete ve milletin kültürüne yönelinmiş, Anadolu ve Anadolu insanı konu edilmiştir.
- Öğretici metinlerde günlük konuşma dilindeki Türkçe sözcükler, halk söyleyişlerindeki tamlamalar kullanılır; Arapça ve Farsça sözcüklere fazla yer verilmez.
- Bu dönem yazarları, öğretici metinlerde terim ve kavramları, gündelik hayata ait sözcük ve sözcük gruplarını kullanarak edebi bakımdan güçlü bir anlatıma ulaşmayı amaçlarlar.
- Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatı öğretici metinlerinde yazı dilinin konuşma diline yaklaştırılması, açık ve sade bir dilin kullanılması daha fazla okura ulaşılmasını sağlamıştır.
*Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatında öğretici metin
türlerinde eserler kaleme alan önemli sanatçılar şunlardır:
- Deneme: Nurullah Ataç,
Suut Kemal Yetkin, Sabahattin Eyüboğlu, Salah Birsel, Oktay Akbal, Cemil Meriç,
Mehmet Kaplan, Nihat Sami Banarlı, Nermi Uygur, Ahmet Hamdi Tanpınar, Vedat
Günyol, Orhan Burian, Tahsin Yücel, Akşit Göktürk, Hilmi Yavuz
- Makale: Ahmet Hamdi,
Peyami Safa, Falih Rıfkı, Erol Güngör, Cemil Meriç, Nurettin Topçu
- Gezi yazısı:
Haldun Taner, Azra Erhat, Bedri Rahmi Eyüboğlu, Oktay Akbal, Falih Rıfkı Atay
- Anı: Ruşen Eşref,
Falih Rıfkı, Yusuf Ziya Ortaç, Oktay Akbal, Yahya Kemal, Vedat Nedim Tör, Salah
Birsel, Halikarnas Balıkçısı
- Fıkra: Peyami Safa,
Falih Rıfkı, Yusuf Ziya, Burhan Felek, Necip Fazıl, Çetin Altan, Abdi İpekçi,
Uğur Mumcu, İlhan Selçuk
- Eleştiri:
Mehmet Kaplan, Fethi Naci, Asım Bezirci, Tahir Alangu, Berna Moran, Fahir
Onger, Mehmet Fuat, Mehmet H. Doğan, Adnan Binyazar, Semih Gümüş, Muzaffer
Erdost, Gürsel Aytaç, Adnan Benk
- Günlük: Nurullah Ataç,
Salah Birsel, Oktay Akbal, Tomris Uyar, Muzaffer Buyrukçu, Mehmet Şeyda
