Beş Hececiler
1911
yılında Genç Kalemler etrafında toplanan sanatçıların gayretleriyle zaten
başlamaya da hazır olan edebiyatta milli olma kavramı kısa süre içerisinde
etkili olmaya başlamıştı. İşte bu rüzgarın etkisiyle de şiirde Anadolu’yu konu
olarak işleyen, halkın konuştuğu Türkçeyi şiire sokan ve en önemlisi de uzun
süredir tartışılan hece-aruz vezni tartışmasını sonlandırarak hece ölçüsünü
şiire egemen kılan ve hecenin beş şairi olarak da bilinen bu sanatçılar, Türk
edebiyatının önemli bir dönüm noktasını oluşturmaktadır. Özellikle Türk şiirini
aruzun boyundurluğundan kurtarmaları önemlerini son derece arttırmaktadır.
Şiire
1910’lu yılların başında başlayan Beş Hececilerin ilk etapta o dönem hakim olan
Fecri Ati’nin çizgisinde bir sanat görüşüne sahip olduklarını söyleyebiliriz.
Şiire aruz ölçüsüyle başlamışlardır ancak Ziya Gökalp, Ömer Seyfettin gibi
isimlerden etkilenerek hece ölçüsüne doğru bir kayış yaşamışlardır. Aruz-hece
ölçüsünün büyük bir tartışma yarattığı o dönemde hece ölçüsüne doğru
yönelmeleri, artık bu topraklarda aruzun değil hece ölçüsünün hakim olmasının
başlangıcını oluşturmuştur. Sadece ölçü olarak bir değişim yaşatmamışlardır;
şiirin işleyeceği konu ve dilin süsten, sanattan ve yabancı kelimelerden
kurtulup sade bir Türkçe ile yazılmasını sağlamaya çalışmışlardır. Özellikle
Anadolu ve Anadolu insanının yaşamının şiire konu olarak alınması düşüncesini
Faruk Nafiz Çamlıbel‘in “Sanat” adlı şiirinde çok net bir şekilde görürüz.
Onlara göre yüzyıllardır bu toplum ve ülke için en büyük fedakarlığı Anadolu
halkı yapmıştır ancak bugüne kadar Anadolu kadınlarının göz yaşları görmezden
gelinmiştir.
Her ne kadar “Beş Hececiler” için bir edebi
topluluk desek de aslında hecenin bu beş şairi bir araya gelip birlikte bir
topluluk oluşturmamışlardır. Her ne kadar konu bakımından farklı temaları
işlemişlerse de; aynı döneme denk gelen, aynı düşünceleri yansıtan, şiirde
dilin sadeleşmesini ve hecenin kullanılmasını savunan şairler sonradan bir
edebi grup gibi değerlendirilmiş ve “Hecenin beş şairi” olarak
adlandırılmıştır. Bu adlandırmayı ve gruplandırmayı da kolaylık olsun diye bu
şairleri bir araya toplayan İsmail Hakkı Sevük yapmıştır.
Özellikleri:
- Milli edebiyat akımından etkilenen topluluk şiire yeni bir soluk getirmiştir.
- Şiirlerinde aruzun yerine hece ölçüsünü kullanmışlardır. Hece ölçüsünün 11 ve 14’lü gibi uzun kalıplarını kullanmayı tercih etmişlerdir.
- Sade, süsten uzak bir Türkçe kullanmışlardır. Genç Kalemler’in başlattığı akımı devam ettirmişlerdir.
- Şiirlerinde kahramanlık, Anadolu, memleket sevgisi, vatanın güzellikleri gibi konuları işlemişlerdir. Ancak Anadolu’yu yakından tanıyamadıkları için Anadolu’nun gerçekçi bir şekilde şiire yansıtılmasından söz edemeyiz.
- 1. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Mücadelesi döneminde şiir yazdıkları için “memleketçi edebiyat” ağır basmıştır.
- Şiirlerinde söyleve yakın bir anlatım görülür.
- Gerçekçi bir şiir anlayışına sahip olsalar da romantizme kaydıkları görülür.
- Nesir yani düz yazı cümlelerini şiir içine sokmuşlardır.
- Halk şiirinin nazım türlerini kullanmayı tercih etmişlerdir. Serbest müstezatla da şiir yazmayı denemişlerdir.
- Faruk Nafiz Çamlıbel’in “Sanat” adlı şiiri bu topluluğun görüşlerini yansıtması bakımından bir bildiri niteliği de taşımaktadır.
Beş Hececi Şairler:
- Orhan Seyfi Orhon
- Faruk Nafiz Çamlıbel
- Halit Fahri Ozansoy
- Enis Behiç Koryürek
- Yusuf Ziya Ortaç
