Araba Sevdası (Recaizade Mahmut EKREM) Kitabının Özeti ve Karakterleri
Fransız
hayranı olan savurgan bir şahsın bir görüşte aşık olması ve kendi kendine
gelin-güvey olarak yaşadıkları anlatılmaktadır.
Kitap
yazılan ilk realist roman olmasına rağmen okuyucuyu dili yönünden
zorlamaktadır. Kitapta yabancı hayranlığı, dış görünüşe önem verme,
maddiyatçılık, önyargılı davranma vb. gibi toplumda o zamanlarda sık görünen
sorunlar ele alınmıştır.
Kitabın Özeti:
Bihruz Bey
zamanındaki İstanbul’da yaşayan, pek şık giyinmesini seven biridir. Validesinin
yardımıyla geçinen, kibirli ve kendini dekolte gören, genç bir beydir. Her yıl
olduğu gibi, baharın gelmesiyle Bihruz Bey’in de içi hoş olur ve sık sık
gezintilere çıkar. Bir gün gelir ve lando diye tabir edilen ve bir o kadar da şık
olan sarı renkli at arabasına biner. Arabasından indiğinde güzel bir lando daha
gelir ve içerisinden iki hanım iner. Biri Periveş adında güzel, yirmi
yaşlarında, sarışın bir hanım ve diğeri de Bihruz Bey’in sarışın hanımın
hizmetkarı sandığı yaşlıca bir kadındır. Bihruz Bey, blond diye tabir ettiği
sarışın hanıma gönlünü kaptırır. Bu hanımların arakalarından yürür ve
hanımların bu yere bir sonraki Cuma geleceklerini öğrense de gelecekleri saati
öğrenmek nasip olmaz. Bir anda Keyfi Bey’in çıkması ile Periveş Hanım hızlıca
kaçar ve Bihruz Bey her ne kadar takip etmeye çalışsa da izini kaybeder. O
günden sonra bu sarışın güzel, Bihruz Bey’in aklından hiç çıkmaz.
Bihruz Bey
sarışın hanım için bir mektup ve alıntı bir şiir yazıp, gönderir. Fakat daha
sonra şiirde anlamını bilmediği bir sözcüğün, ona değil de sarışın yerine
esmere hitap ettiğini öğrenince kahrolur. Bu sırada borçlarının kabarması
üzerine paraya ihtiyaç duymaktadır. Bu yüzden köşkü satmayı düşünse de validesi
buna izin vermemektedir. Keyfi Bey ile konuşurken Keyfi Bey’in yalandan
söylediği sarışın güzelin (blondun) öldüğü haberini alır. Bunun üzerine Bihruz
Bey sanki çok büyük bir aşk yaşamışlar gibi kendini kahreder, günlerce ağlar.
Daha yeni
kendine geldiği anda dışarı gezintiye çıkmıştır. Üsküdar vapuruna yaklaşır
fakat onu kaçırır. Vapur henüz iskeleden ayrıldığı anda Periveş hanımın vapurda
oturduğunu görür. Bir anda büyük bir heyecana kapılır ve sevinçten gözleri
ışıldar. Keyfi Bey’in yalanını suratına çarpmak hevesiyle Keyfi Bey’in yanına gider
fakat Keyfi Bey ikinci bir yalanla o gördüğü kişinin Periveş Hanım olmadığını
ve ona çok benzeyen bir çalışanı olduğunu söyler. Bunu üzerine Bihruz Bey
tekrar yıkılır. Bu esnada alacaklılar Bihruz Bey’i sıkıştırmaktadır.
Bihruz
Bey’in arabacısı olan Andon bir gün Bihruz Bey’in emri üzerine onu bekler ve
Bihruz Bey’in geri dönmemesi üzerine köşke doğru yola koyulur. Bu esnada
arabayı çizdirerek ufak bir kaza yapar. Bundan Bihruz Bey’in haberi olmadan
kurtulmak amacıyla arabayı tamir fabrikasına götürür. Fabrikasında Bihruz
Bey’in arabasını gören Kondaraki, onca uyarılara rağmen Bihruz Bey’in borcunu
ödememesi üzerine arabaya ve hayvanlara el koyar. Bunun üzerine Andon çaresiz
köşke gider ve olanları Bihruz Bey’e anlatınca işten kovulur. Kondaraki daha sonra
Bihruz Bey’e nisbet olurcasına Andon’u işe alır.
Bihruz Bey
validesinin isteği üzerine İstanbul’dan ayrılmayı düşünürken bir yıl daha burda
geçirmeye karar verir. Bu esnada Mösyö Piyer ara sıra gelmekte ve beraber
çalışmaktadırlar. Bir gün Bihruz Bey çarşıda gezerken o sarışını tekrar görür
ve çalışanı olarak sandığından aşık olduğu sarışın kadının mezarını öğrenmek
maksadıyla hanımın peşine koyulur. Ara bir sokaktan geçerken nazik bir şekilde
durumu izah eder. Sonra da aşık olduğu o sarışın hanımın aslında o çalışan
kadın olduğunu ve o gün geldikleri güzel arabayı kiraladıklarını diğer bir
tabir ile zengin olmadıklarını öğrenir. Bunun üzerine yalan aşkından dolayı
Bihruz Bey bir daha yıkılır. Sarışın hanım da alay ederek yoluna devam eder.
Karakterler:
- Bihruz Bey: Şık
görünmeyi seven, valide parasını yiyen tutarsız ve savurgan bir gençtir.
İnsanların dış görünümüne önem verir. Kendi kendine gelin ve güvey olur.
Olayları işine geldiği şekilde algılar. Umursamaz ve düşüncesiz bir karaktere
sahiptir. Gittiği her yerde tanıştığı her insanla Fransızca konuşarak tiraj
yapmaya çalışır.
- Periveş Hanım (blond): Bihruz
Beyin zengin bir hanım sanıp, gönlünü kaptırdığı kişidir. Gerçekte zengin
değildir. Alaycı bir karaktere sahiptir. Sarışın, yirmi yaşlarında, orta boylu
ve güzel bir kızdır.
- Keşfi Bey: Bihruz
Bey’e yalan söylemiştir. Şakacı bir yapısı vardır.
- Mişel: Bihruz Bey’in
hizmetkarıdır. Her zaman kibar görünür ve Bihruz Bey gibi Fransızca ile karışık
bir dil konuşur.
- Andon: Bihruz Bey’in
arabacısıdır. Bihruz Bey’in sarı renkli şık arabasını verilen emirler
doğrultusunda kullanır. Bihruz Bey’den oldukça korkar.
- Mösyö Piyer: Bihruz
Bey’e öğretmenlik yapan, ona kitaplar getirip, okuyan orta halli bir
profesördür. Geçimini biraz da Bihruz Bey’in yardımıyla sağlar.
- Kondaraki: Araba
tamir fabrikasının müdürüdür. Bihruz Bey’in arabasını pek beğenmiş ve göz
koymuştur.
