Kiralık Konak (Yakup Kadri KARAOSMANOĞLU)
Romanının Özeti ve Karakterleri
Yakup Kadri
Karaosmanoğlu’nun en ünlü romanları arasında Kiralık Konak, Yaban ve Nur Baba
yer almaktadır. Yazarın yazdığı ilk roman türündeki eseri Nur Baba olmasına
karşın bundan sonra yazdığı roman Kiralık Konak ilk basılan romanıdır.
“Kiralık
Konak, Yaban’ın popülerliği bir yana bırakılırsa gerek içeriği, gerek
kişilerinin işlenişi, gerekse kurgusu bakımından Yakup Kadri’nin romanları
arasında önemli bir yer tutar. Türk romanının köşe taşlarından oluşu,
değerini günümüzde de koruması ise konu edindiği gerçekliğin, değişik
boyutlarda da olsa sürmesinden gelir. Türk toplumunun tarihsel gelişim
sürecinde ilk belirtileri on sekizinci yüzyılda görülen ve Tanzimat’la
somutlaşan Batılılaşma olgusuna bağlayabileceğimiz bir gerçekliktir. Bu
Kiralık Konakla Yakup Kadri, altyapısından üstyapısına bir değişim sürecine
giren Türkiye’de, bu sürecin sonucu olan bir sorunsalı getirir gündeme.
Zaman dilimi olarak da bu sorunsalın belirgin biçimde yaşadığı ikinci
Meşrutiyet dönemini seçer.
Romanın Özeti:
Abdülhamit
dönemi nazırlarından olan Naim Efendi; temiz, titiz, dürüst bir Tanzimat
Efendisi olmakla beraber roman kahramanlarının da en yaşlı kişisidir. Gelenek
ve göreneklere de son derece bağlıdır. Karısı Nefise Hanım ölünce konaktaki
düzen bozulmuştur. Çünkü kızı Sekine Hanım içe kapanık sessiz biridir. Sekine
Hanımın kocası Servet Bey ise konakta sözü geçsin isteyen, züppe,
Müslümanlıktan ve Türklükten nefret eden, Avrupa hayranlığı ve frenk
taklitçiliği olan biridir.
Servet Bey’in
neşeli, serbest ve savurgan olan kızı Seniha da Avrupa meraklısı ve Avrupa
tutkunudur. Kendisi gibi alafranga yaşam düşkünü olan Faik Bey, Seniha’ya karşı
ciddi bir duygu beslemediği halde onun kalbiyle oynayan biridir.
Seniha’nın
halasının torunu olan Hakkı Celis ise Seniha’ya aşık, şair ruhlu bir gençtir.
Seniha için şiirler yazar.
Kendini
huzursuz hisseden Seniha’ya doktorlar hava değişimi tavsiye eder. Ahbaplarıyla
Büyükada’ya giden Seniha orada turlara çıkarak, içki ve kumar alemlerine
katılarak sıkıntısını, huzursuzluğunu atmaya çalışır. Faik Bey’le Seniha’nın
adada yaşadıkları maceralar konağa kadar duyulur.
Konakta
savurganlık almış başını gitmekte, sık sık toplantılar, eğlenceler
düzenlenmektedir. Bu yüzden Naim Efendi’nin mal varlığı hızla tükenir. Faik Bey
Seniha’yla evlenmeyi kabul etmez ama birliktelikleri, dışarıda dolaşmaları
devam eder. Seniha iyice şirazeden çıkmıştır. Faik Bey’le seviştiklerini bile
büyükbabasından saklamaz. Naim Efendi, Seniha’nın bu davranışlarından dolayı
yıkılıp hasta düşer. Seniha ise onu ziyaret bile etmez. Davranışları iyice
değişmiştir, vakitli vakitsiz vurur kapıyı çıkar, uzun süre ortadan kaybolur.
Bir ara
Avrupa’ya kaçar. Bu olaydan özellikle Hakkı Celis yıkılır. Servet Bey de
Seniha’nın bu davranışlarından Naim Efendi’yi sorumlu tutar ve ona kin duyar.
Sonunda Seniha İstanbul’a döner ama konağa gelmez. Servet Bey karısını alıp
konağı terk eder.
Konak
kiraya verilmek istenir ama geçmiş dönemin simgesi gibi olan konak eski ve
sıkıcı bulunduğu için kimse konağı kiralamaz.
Mal varlığı
tüketilen Naim Efendi yapayalnız kalmıştır konakta. Hastalıkların, yalnızlığın,
parasızlığın pençesindeki Naim Efendiye Hakkı Celis destek olmakta, moral
vermektedir.
Seniha’nın haline iyice bozulan Hakkı Celis askere yazılır. Çanakkale harbine gider, ölmek istercesine akla durgunluk verecek kahramanlıklar yapar ve şehit düşer.
Kişi Kadrosu:
- Naim Efendi:
Abdülhamid döneminde nazırlık yapmış, daha sonra emekli olmuş, Gelenek ve
göreneklere bağlı bir kişidir.
- Sekine: Naim Efendi’nin
kızıdır. Babası ve çocukları arasında kalmış bir kadındır.
- Servet Bey: Paraya
düşkün ve seviyesiz bir adamdır. Ayrıca
Naim Efendi’nin damadıdır.
- Seniha: Naim Efendi’nin
torunudur. Özgür bir şekilde yetiştirilmiş Serbest yetiştirilmiş bir kızdır.
